Stypy - pożegnalne uczty

Wyraz stypa został utworzony od łacińskiego słowa stipis, oznaczającego składkową ofiarę, ale i pieniążek wkładany zmarłym w usta. Stypy mimo pogańskiego rodowodu zostały przyjęte i schrystianizowane przez Kościół katolicki.

Stypa znana jest w słowiańskiej kulturze ludowej pod takimi nazwami jak: konsolacja, strawa, chleb żałobny, poczesne, tryzna.

Na ziemiach dawnych Słowian urządzano tryzny. Według archeologów tryzny, czyli obrzędowe uczty odbywane na grobie lub wkrótce po pogrzebie objęły swoim zasięgiem nie tylko Słowian wschodnich, ale całe terytorium ogólnosłowiańskie. Podstawowym napojem na takich ucztach był miód pitny – napój alkoholowy popularny na ziemiach polskich już od czasów średniowiecza.

W Polsce jeszcze w XIX wieku częstym zamiennikiem słowa stypa było określenie: poczesne, używane też w formie żeńskiej – poczesna. Po skończonej uroczystości pogrzebowej zgromadzeni udawali się najczęściej do karczmy, gdzie rodzina zmarłego częstowała ich chlebem i wódką. Śpiewano pieśni w intencji zmarłego, odmawiano różaniec, wspominano zasługi zmarłej osoby, pocieszając w ten sposób rodzinę, zgodnie z łacińską sentencją – De mortuis nihil nisi bene (O zmarłych tylko dobrze). Uczty trwały kilka godzin, czasem towarzyszyły im bijatyki, ale wszystko kończyło się wspólną modlitwą za duszę zmarłego, którą odmawiano na kolanach.

Przez wiele stuleci uważano, że stypy służyły przede wszystkim zmarłym, jako dobre uczynki wypełnione przez żyjących miały pomóc duszy w szybszym dotarciu do Nieba. Współcześnie Kościół katolicki przekonuje, iż najlepszą formą pomocy naszym zmarłym jest Msza święta odprawiona w ich intencji.